- Ζαχαρίας
- I
Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.1. Πατέρας του Ιωάννη του Πρόδρομου, ιερέας στον ναό της Ιερουσαλήμ, όταν ήταν βασιλιάς της Ιουδαίας ο Ηρώδης. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ενώ εφημέρευε στον ναό, είδε σε όραμα τον αρχάγγελο Γαβριήλ, ο οποίος του είπε ότι η γριά και στείρα γυναίκα του, η Ελισάβετ, θα γεννήσει γιο, τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο Ζ., αν και χάρηκε πολύ, δεν το πίστεψε και τιμωρήθηκε από τον Θεό παραμένοντας άλαλος και κουφός έως τη γέννηση του γιου του, οπότε ξαναβρήκε τις αισθήσεις του. Ο Ωριγένης, ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και άλλοι εκκλησιαστικοί πατέρες πιστεύουν ότι αυτός είναι ο Ζ. ο οποίος σκοτώθηκε «μεταξύ του ναού και του θυσιαστηρίου» (Ματθαίος κγ’ 35), αλλά η Εκκλησία δεν το δέχεται. Ο Ζ. και η Ελισάβετ φιλοξένησαν τη συγγενή τους Θεοτόκο στο σπίτι τους, η οποία συμπαραστάθηκε στην Ελισάβετ τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης της. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Σεπτεμβρίου.2. Ζ. ο προφήτης (εβραϊκά Ζεκαργιάχ που σημαίνει ο Γιαχβέ ενθυμείται, 6ος αι. π.Χ.). Ο δωδέκατος στη σειρά των μικρών προφητών. Καταγόταν από ιερατική οικογένεια και είχε γεννηθεί στη Βαβυλωνία κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας. Επέστρεψε στην Παλαιστίνη μαζί με αυτούς που επαναπατρίστηκαν και ξεκίνησε το προφητικό του κήρυγμα το 520 π.Χ., συμβάλλοντας στην έναρξη των εργασιών για την ανοικοδόμηση του Ναού της Ιερουσαλήμ, του οποίου είδε πιθανότατα την αποπεράτωση το 516. Η μνήμη του τιμάται στις 8 Φεβρουαρίου.3. Ζ. ο οσιομάρτυς. Μαρτύρησε με πνιγμό στη θάλασσα. Η μνήμη του τιμάται στις 21 Οκτωβρίου.4. Ζ. ο όσιος εν Χαρσικίω. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Μαρτίου.5. Ζ. ο όσιος ο σκυτοτόμος. Καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και ήταν φτωχός τεχνίτης δερμάτινων ειδών. Η μνήμη του τιμάται στις 17 Νοεμβρίου.6. Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Η μνήμη του τιμάται στις 21 Φεβρουαρίου. Βλ. λ. Ζαχαρίας. Όνομα ιερωμένων (1.).7. Ζ. ο νεομάρτυς (; – 1684). Διετέλεσε μητροπολίτης Κορίνθου. Μαρτύρησε με αποκεφαλισμό από τους Τούρκους επειδή κατηγορήθηκε ότι ερχόταν σε διαπραγματεύσεις με τους ξένους για την απελευθέρωση της Κορίνθου. Η μνήμη του τιμάται στις 30 Μαρτίου.8. Ζ. ο νεομάρτυς. Ιερέας, ο οποίος μαρτύρησε με αποκεφαλισμό. Η μνήμη του τιμάται στις 22 Μαρτίου.9. Ζ. ο νεομάρτυς (; – 1782). Σταυρώθηκε στην Πάτρα. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Ιανουαρίου.II(; – Ρώμη 752). Άγιος της Δυτ. Καθολικής Εκκλησίας, πάπας της Ρώμης (741-752), ελληνικής καταγωγής. Εξελέγη διάδοχος του Γρηγορίου Γ’ σε μια δύσκολη για την Εκκλησία περίοδο. Κατόρθωσε, όμως, να ανακτήσει τις πόλεις που είχαν αποσπαστεί από το δουκάτο της Ρώμης και την εξαρχία της Ραβένα. Ενίσχυσε τη διάδοση του χριστιανισμού στη Γερμανία και σε αυτόν οφείλεται η πρώτη μεταρρύθμιση της Εκκλησίας των Φράγκων. Η μνήμη του τιμάται στις 15 Μαρτίου.IIIΌνομα ιερωμένων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.1. Πατριάρχης Ιεροσολύμων (609-631). Υπήρξε θησαυροφύλακας της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης. Στη διάρκεια της πατριαρχίας του οι Πέρσες κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα (614), σύλησαν τον Πανάγιο Τάφο και οδήγησαν τον Τίμιο Σταυρό και τον πατριάρχη στην Κτησιφώντα. Μετά τη σύναψη ειρήνης μεταξύ του αυτοκράτορα Ηράκλειου και του Πέρση βασιλιά Σιρόη αφέθηκε ελεύθερος και επανέκτησε τη θέση του στον πατριαρχικό θρόνο για μερικά χρόνια ακόμα. Μετά τον θάνατό του ανακηρύχθηκε άγιος.2. Επίσκοπος Μυτιλήνης (6ος αι.). Σπούδασε φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια και νομικά στη Βηρυτό. Πήρε μέρος στη σύνοδο του 536 στην Κωνσταντινούπολη, όπου καταδίκασε τον παλιό του φίλο Σεβήρο. Έγραψε Εκκλησιαστική Ιστορία, από τα δώδεκα βιβλία της οποίας διασώθηκαν μόνο τα γ’-δ’ σε συριακή μετάφραση, όπου περιέχεται η ιστορία των ετών 450-491. Άλλα έργα του είναι η Διάλεξις ότι ου συναΐδιος τω Θεώ ο κόσμος (Migne 85, 1011-44), η Αντίρρησις εναντίον της διαρχίας των Μανιχαίων, από την οποία όμως σώζονται μόνο αποσπάσματα κ.ά. Ήταν γνωστός και με την επωνυμία ΡήτωρΣχολαστικός.3. Επίσκοπος Σητείας κατά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, εθνομάρτυρας. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα θύματα της μεγάλης σφαγής που επιχείρησαν οι Τούρκοι στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 24 Ιουνίου 1821. Μαρτύρησε τότε μαζί με τον μητροπολίτη Κρήτης, Γεράσιμο Παρδάλη, τέσσερις άλλους επισκόπους, 75 κληρικούς και προκρίτους.4. Γεργανός (17ος αι.). Λόγιος κληρικός από την Άρτα. Σπούδασε θεολογία στη Βυρτεμβέργη ως υπότροφος του ηγεμόνα της Σαξονίας. Όταν επέστρεψε, χειροτονήθηκε επίσκοπος στην Κωνσταντινούπολη. Στα έργα του συγκαταλέγεται η Καινή Διαθήκη και η Χριστιανική Κατήχησις (10 τόμοι), που προκάλεσε τις έντονες επικρίσεις του φιλοδυτικού Ιωάννη Ματθαίου Καρυοφύλλη εξαιτίας του φιλοπροτεσταντικού περιεχομένου της. Στη Βιβλιοθήκη της Οξφόρδης βρίσκεται το ανέκδοτο έργο Εξήγησις εις την... Αποκάλυψιν του Γεργανού, που βρέθηκε το 1876 από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο.5. Μαθάς (Άνδρος 1801 – Αθήνα 1877). Επίσκοπος Θήρας (1860-77), πρώην γραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Φοίτησε στο Λύκειο Κυδωνιών και το 1821 πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Καρύστου. Δημοσίευσε τα εξής έργα: Κατάλογος ιστορικός των πρώτων επισκόπων και των εφεξής πατριαρχών της εν Κωνσταντινουπόλει... Εκκλησίας (α’ έκδ. Ναύπλιο 1837), Απάντησις αντιαιρετική εις την αυτοσχέδιον διατριβήν του Μισαήλ Αποστολίδου (1843), Ιερογραφικόν απάνθισμα, Απάνθισμα Ψαλτηρίου, διάφορα ποιήματα, συλλογή κανόνων κ.ά.6. Ζ. ο Ίβηρ (10ος αι.). Μοναχός και αγιογράφος. Είναι γνωστός από πολλές μικρογραφίες του που διασώθηκαν στον Γεωργιανό κώδικα του ναού της Αγίας Σιών στην Τιφλίδα.7. Ζ. ο Καισαρεύς (18ος αι.). Λόγιος μοναχός από την Καισάρεια. Μόνασε στο Άγιον Όρος, όπου έγραψε Λεξικόν τουρκικόν και γραικικόν (Βενετία, 1805) και Νέον λεξικόν γραικικόν και τουρκικόν (Βενετία, 1814).IVΕπώνυμο αγωνιστών του 1821.1. Βούξινος. Καταγόταν από τον Πύργο και σκοτώθηκε στην Αγουλινίτσα.2. Γεώργιος ή Σεβαστός. Πυρπολητής από τα Μοσχονήσια, ο οποίος πήρε μέρος σε ναυμαχίες στην Πάτρα, στην Ερεσό, στην Κάρυστο και στη Μεθώνη.3. Γεώργιος. Καταγόταν από τη Μονεμβασιά. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη όπου σφαγιάστηκαν τα μέλη της οικογένειάς του, τον Απρίλιο του 1821. Ο ίδιος διέφυγε στα Ψαρά, απ’ όπου πήρε μέρος σε πολλές ναυτικές επιχειρήσεις.4. Γιαλής. Καταγόταν από τη Σκόπελο. Μετά την αποτυχία της Επανάστασης στη Χαλκιδική, έσωσε πολλές μακεδονικές οικογένειες. Ήταν ιδιοκτήτης γολέτας και με το πλοίο του μετέφερε στρατιωτικά σώματα του Καρατάσου και του Γάτσου. Διακρίθηκε για τους αγώνες του και στην ξηρά.5. Ζαχαρίας. Οπλαρχηγός από την Ύδρα. Πολέμησε στην Πελοπόννησο και στην ανατολική Ελλάδα. Σκοτώθηκε από έκρηξη κανονιού.6. Ηλίας. Καταγόταν από την Ύδρα. Πήρε μέρος σε πολλές ναυτικές επιχειρήσεις με τον Ανδρέα Μιαούλη.7. Ιωάννης. Πυρπολητής από τα Ψαρά. Πήρε μέρος σε πολλές ναυμαχίες.8. Ιωάννης. Πυρπολητής, αδελφός του Ηλία (βλ. 6.).9. Νικόλαος. Πλοίαρχος από τα Ψαρά.10. Σπυρίδων ή Σκουριάς. Καταγόταν από το Άργος. Πολέμησε με τον βαθμό του αξιωματικού σε διάφορες μάχες.11. Σπυρίδων. Καταγόταν από τη Βόνιτσα. Διετέλεσε ηγούμενος της μονής των Ταξιαρχών όπου κατέφυγε μετά από τραυματισμό του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.12. Χριστόδουλος. Σκοτώθηκε το 1827 στην τοποθεσία Ανάλατος της Αττικής.
Dictionary of Greek. 2013.